W dobie powszechnej zdalnej pracy kluczowe staje się pytanie: jak zapewnić dostęp do zasobów firmy, nie otwierając przy tym całej sieci? Dla firm około 10-osobowych popularne są dwa podejścia — tradycyjny VPN i nowoczesne Zero Trust Network Access (ZTNA). Co wybrać? Wszystko zależy od wewnętrznych procesów, budżetu oraz poziomu dojrzałości IT. W tym artykule omówimy różnice, zalety i wyzwania obu rozwiązań, by pomóc w podjęciu najlepszej decyzji.

Jak działa VPN?

VPN (Virtual Private Network) to klasyczny sposób na bezpieczne połączenie z firmową infrastrukturą.

• Site-to-site VPN tworzy stały, szyfrowany tunel między siedzibą firmy a chmurą lub oddziałem, zapewniając nieprzerwany dostęp.
• Remote Access VPN pozwala użytkownikowi, który ma klienta VPN, połączyć się do bramy VPN i “widzieć” całą sieć wewnętrzną.

Zalety VPN:

• Prosta konfiguracja i niska cena wdrożenia.
• Działa z szeroką gamą aplikacji i protokołów.

Ryzyka i wyzwania:

• Użytkownik ma nadmierny dostęp do całej sieci, co zwiększa ryzyko ruchu bocznego (lateral movement) w przypadku kompromitacji.
• Trudniejsza segmentacja sieci po stronie VPN wymaga rygorystycznych polityk bezpieczeństwa i obowiązkowego MFA (Multi-Factor Authentication).

Jak działa ZTNA?

Zero Trust Network Access to nowoczesne podejście do zdalnego dostępu, opierające się na zasadzie „nie ufaj i weryfikuj”.

• Dostęp jest przyznawany per aplikacja lub usługa, a nie do całej sieci.
• Decyzje o dostępie podejmuje się na podstawie tożsamości użytkownika, stanu urządzenia (tzw. posture), lokalizacji oraz ryzyka związanego z sesją.
• Działa w dwóch trybach: z agentem na urządzeniu lub agentless przez przeglądarkę i reverse proxy.

Zalety ZTNA:

• Minimalizuje powierzchnię ataku i ogranicza możliwe szkody w przypadku incydentu.
• Ułatwia kontrolę nad kontraktorami i użytkownikami korzystającymi z własnych urządzeń (BYOB – Bring Your Own Browser).

Wyzwania ZTNA:

• Wyższe koszty i wymagania integracyjne (np. z SSO/IdP).
• Może sprawiać trudności z kompatybilnością ze starszymi aplikacjami.

Jak wybrać? Kiedy VPN, a kiedy ZTNA?

W praktyce decyzja zależy od specyfiki środowiska:

• Jeśli firma korzysta głównie z plików i kilku aplikacji webowych, to ZTNA z Proxy + SSO będzie wygodnym i bezpiecznym wyborem.
• Dla aplikacji „grubych” takich jak RDP, SMB czy CAD, dobry VPN z dobrze zaprojektowaną segmentacją, politykami ACL i obowiązkowym MFA będzie bardziej odpowiedni.
• Często stosuje się podejście hybrydowe: ZTNA do aplikacji webowych, a VPN do pozostałych wyjątków, co stanowi rozsądny kompromis między bezpieczeństwem a wygodą.

Minimalna architektura bezpiecznego VPN

Dla firm stosujących VPN warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych elementów:

• Brama VPN powinna znajdować się za firewallem z wymuszonym MFA.
• Sieć wewnętrzna musi być podzielona na VLANy z listami kontroli dostępu (ACL), tak aby pracownicy widzieli tylko to, co jest im niezbędne.
• Monitoring połączeń oraz alerty o nietypowych logowaniach (np. geografia, godziny, liczba prób) zwiększają bezpieczeństwo.
• Skuteczne zarządzanie klientami VPN i certyfikatami zabezpiecza przed nadużyciami.

Minimalna architektura ZTNA

W architekturze Zero Trust warto uwzględnić:

• Integrację z IdP/SSO (przykładowo Azure AD/Entra lub Google Workspace) oraz zastosowanie polityk warunkowych (Conditional Access).
• Rejestrację urządzeń i podstawową ocenę ich stanu (np. szyfrowanie dysku, PIN/MFA, aktualizacje).
• Publikację aplikacji za pomocą konektorów lub reverse proxy oraz precyzyjne reguły dostępu.
• Centralne dzienniki zdarzeń i mechanizmy alertowania.

Jak Axman może pomóc?

Projektujemy praktyczne rozwiązania do zdalnego dostępu: od szybkiego i bezpiecznego VPN po ZTNA per aplikacja. Dostarczamy gotowe polityki bezpieczeństwa, wdrożenie MFA, segmentację sieci oraz instrukcje dla użytkowników. Wystarczy się z nami skontaktować, a dobierzemy rozwiązanie idealnie dopasowane do specyfiki Twojej firmy, dostępnych narzędzi i budżetu.

Podsumowanie

VPN pozostaje nadal sensowną bazą zdalnego dostępu, pod warunkiem, że jest dobrze ograniczony i monitorowany. ZTNA to naturalny krok w stronę zasad „dostępu najmniejszego uprzywilejowania” i zwiększenia kontroli. W środowisku MŚP zwykle najlepiej sprawdza się podejście hybrydowe — prostota tam, gdzie to możliwe, i Zero Trust tam, gdzie to konieczne. Decyzję podejmij świadomie i zabezpiecz swoją firmę na miarę rzeczywistych potrzeb.